Cá trà sóc hay còn gọi là cá sọc dưa (tên khoa học là Probarbus jullieni) có thân thon dài, dẹp hai bên với 6-7 sọc đen chạy dọc từ sau nắp mang đến gốc vây đuôi; có thể đạt kích thước gần 1,7 m, nặng 70 kg, đạt tuổi thọ 50 năm. Cá trà sóc phân bố ở Việt Nam, Lào, Campuchia, Malaysia, Thái Lan. Loại cá này chủ yếu sống trong các lưu vực sông, hồ lớn có đáy sâu, nước chảy xiết, nhiều thác ghềnh, nền đáy là đá và cát. Tại Việt Nam, chúng cư trú chủ yếu ở lưu vực sông Sê San và Sêrêpôk ở Tây Nguyên. Ở miền Tây, có ghi nhận loài cá này, song trữ lượng không cao do ảnh hưởng bởi nền đáy sông bùn cát.
![Loại cá tiến Vua ở Việt Nam từng có nguy cơ tuyệt chủng, giá tiền triệu, ít ai có cơ hội thưởng thức]()
Năm 2008, cá trà sóc cùng với một số loài cá khác đã được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng cao ở Việt Nam, cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển.
Nhằm phát triển công nghệ giống và nuôi thương phẩm cá trà sóc bản địa ở vùng sinh thái lưu vực tỉnh Kon Tum nhằm bảo tồn nguồn gene cá quý hiếm có giá trị kinh tế cao, nhóm nghiên cứu tại Khoa Công nghệ nuôi thủy sản, Trường Thủy sản thuộc Đại học Cần Thơ đã tiến hành can thiệp cho cá trà sóc sinh sản thành công. Họ đã xây dựng được quy trình công nghệ tái tạo nguồn giống, phục vụ nuôi thương phẩm loài cá này nhằm phát triển kinh tế cho người dân, doanh nghiệp.
Năm 2023, các tác giả bắt đầu tuyển chọn nguồn cá giống bố mẹ từ tự nhiên qua các ngư dân đánh bắt và thương lái thu mua tại Tây Nguyên. Khoảng 40 cá bố mẹ sau đó được nuôi dưỡng, đến nay đạt trọng lượng mỗi con từ 12-16 kg. Các loại thuốc kích thích cá sinh sản đã được sử dụng.
Hiện có hai cá cái vừa được kích thích đẻ trứng với số lượng khá lớn, tương đương khoảng 5.000 trứng trên mỗi kg trọng lượng. Đây là loại trứng chìm, đường kính 1,4 - 1,5mm; tỷ lệ thụ tinh đạt khá cao, khoảng 90%. Các tác giả đang chăm sóc để sau hai tháng sẽ có lứa cá giống đầu tiên.
Trên thực tế, nhóm nghiên cứu đã nuôi thử nghiệm cá trà sóc từ nguồn giống tự nhiên (loại 40-50/kg). Sau 10 tháng nuôi tại tỉnh Kon Tum, trọng lượng cá thương phẩm đạt khoảng 1-1,4 kg mỗi con. Sau thời gian này, trọng lượng cá tăng trưởng nhanh hơn.
Hiện nay, nhóm nghiên cứu tiếp tục cho số lượng cá bố mẹ còn lại sinh sản và nghiên cứu hoàn thiện quy trình nuôi thương phẩm. Việc cho sinh sản nhân tạo thành công sẽ có ý nghĩa rất lớn trong việc góp phần bảo tồn nguồn gene, tái tạo nguồn giống cá trà sóc quý hiếm có giá trị kinh tế cao, góp phần phát triển kinh tế.
N.P.D (tổng hợ
