Các nhà nghiên cứu của Trường Y thuộc Đại học Pittsburgh-Hoa Kỳ đã phát hiện ra một cơ chế phân tử trong đó chế độ ăn quá nhiều protein có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Những phát hiện này đã được công bố trên tạp chí Nature Metabolism.
Nghiên cứu đã kết hợp các thử nghiệm nhỏ trên người và chuột; tế bào trong đĩa Petri, cho thấy rằng việc tiêu thụ hơn 22% lượng calo trong chế độ ăn từ protein có thể dẫn đến tăng cường kích hoạt tế bào miễn dịch có vai trò hình thành mảng xơ vữa động mạch, gây ra bệnh. Hơn nữa, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng một loại axit amin-leucine-dường như có vai trò không cân xứng trong việc thúc đẩy con đường bệnh lý liên quan đến chứng xơ vữa động mạch, các động mạch cứng, hoặc đã đông cứng.
Giáo sư Babak Razani cho biết: "Nghiên cứu này cho thấy rằng việc tăng lượng protein nạp vào để có được sức khỏe trao đổi chất tốt hơn không phải là thuốc chữa bách bệnh. Có thể đang gây hại cho động mạch. Hy vọng của chúng tôi là nghiên cứu này sẽ mở ra một cuộc thảo luận về cách điều chỉnh chế độ ăn uống chính xác nhằm hỗ trợ chức năng cho cơ thể ở cấp độ phân tử và làm giảm nguy cơ mắc bệnh”.
Theo một cuộc khảo sát về chế độ ăn uống trung bình của người Mỹ trong thập kỷ qua, họ thường tiêu thụ rất nhiều protein, chủ yếu từ nguồn động vật. Hơn nữa, gần 1/4 dân số nhận được hơn 22% tổng lượng calo hàng ngày chỉ từ protein.
Giáo sư Babak Razani giải thích, xu hướng đó có thể được thúc đẩy bởi ý tưởng phổ biến rằng protein trong chế độ ăn uống là cần thiết cho cuộc sống lành mạnh. Nhưng kết quả từ các nhóm thử nghiệm đã chỉ ra việc phụ thuộc quá nhiều vào protein có thể không tốt cho sức khỏe lâu dài. Sau nghiên cứu năm 2020, phòng thí nghiệm của Razani lần đầu tiên cho thấy chế độ ăn uống dư thừa protein làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch ở chuột.
Tiến sĩ Bettina Mittendorfer cho biết: “Trong các nghiên cứu cơ học, chúng tôi đã chỉ ra rằng axit amin, thực sự là khối xây dựng của protein, có thể gây bệnh thông qua cơ chế truyền tín hiệu cụ thể và sau đó cũng làm thay đổi quá trình trao đổi chất của các tế bào này. Ví dụ, tế bào miễn dịch nhỏ trong mạch máu gọi là đại thực bào có thể kích hoạt sự phát triển của chứng xơ vữa động mạch”.
Dựa trên thí nghiệm ban đầu ở người khỏe mạnh để xác định thời gian kích hoạt tế bào miễn dịch sau khi ăn các bữa ăn giàu protein, nhóm nghiên cứu đã mô phỏng một số tình trạng tương tự ở chuột và đại thực bào ở người, các tế bào miễn dịch được chứng minh là đặc biệt nhạy cảm với axit amin có nguồn gốc từ chất đạm. Kết quả cho thấy rằng việc tiêu thụ hơn 22% lượng calo trong khẩu phần ăn hàng ngày thông qua protein có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các đại thực bào chịu trách nhiệm dọn sạch những mảnh vụn tế bào, dẫn đến sự tích tụ của các tế bào đó bên trong thành mạch và làm trầm trọng thêm mảng xơ vữa động mạch theo thời gian.
Điều thú vị là, phân tích các axit amin tuần hoàn cho thấy leucine-loại axit amin được làm giàu trong thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt bò, trứng và sữa, chịu trách nhiệm chính cho việc kích hoạt đại thực bào bất thường và nguy cơ xơ vữa động mạch.
Giáo sư Babak Razani lưu ý rằng vẫn còn nhiều câu hỏi cần được trả lời, chủ yếu là: “Điều gì xảy ra khi một người tiêu thụ từ 15% lượng calo hàng ngày từ protein theo khuyến nghị của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) và 22% lượng calo hàng ngày từ protein, nếu có chế độ ăn ngọt, và liệu có 'điểm phù hợp' để tối đa hóa lợi ích của protein-chẳng hạn như tăng cơ, trong khi tránh khởi động một loạt các sự kiện gây tổn hại phân tử dẫn đến bệnh tim mạch.
Những phát hiện này đặc biệt có liên quan trong môi trường bệnh viện, nơi các chuyên gia dinh dưỡng thường khuyên dùng thực phẩm giàu protein cho những bệnh nhân ốm yếu nhất để duy trì khối lượng và sức mạnh cơ bắp. Có lẽ việc tăng lượng protein một cách mù quáng là sai lầm. Thay vào đó, điều quan trọng là phải xem xét toàn bộ chế độ ăn uống và đề xuất các bữa ăn cân bằng để không vô tình làm trầm trọng thêm tình trạng tim mạch, đặc biệt là ở những người có nguy cơ mắc bệnh tim và rối loạn mạch máu. Những phát hiện này cho thấy sự khác biệt về mức độ leucine giữa chế độ ăn giàu protein thực vật và động vật có thể giải thích sự khác biệt về tác dụng của chúng đối với sức khỏe tim mạch và trao đổi chất. Tiềm năng của loại nghiên cứu cơ học này để đưa ra các hướng dẫn về chế độ ăn uống trong tương lai.
Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/, 2/2024
