KỸ THUẬT TRỒNG CHUỐI NGỰ ĐẠI HOÀNG1. Đặc điểm
Chuối là cây ăn quả nhiệt đới, thời gian sinh trưởng ngắn, dễ trồng và cho sản lượng cao. Quả chuối thơm ngon, chứa nhiều chất bổ dưỡng. Nước ta chuối là cây trồng có diện tích lớn nhất trong các loại cây ăn quả hiện có, từ Bắc tới Nam, từ đồng bằng tới miền núi đâu đâu cây chuối cũng xanh tốt và ra hoa kết quả quanh năm. Các giống chuối được trồng chủ yếu gồm: chuối tiêu, chuối tây và chuối ngự, trong đó chuối ngự có tiếng là thơm ngon, trước đây dùng để tiến vua. Đó là giống chuối ngự ở thôn Đại Hoàng xã Hoà Hậu huyện Lý Nhân. Chuối ngự Đại Hoàng có 3 loại:
- Chuối ngự trắng: quả to, khi chín vỏ quả có màu vàng tươi, sáng bóng, quả hơi tròn lẳn, thịt quả vàng thơm nhẹ, loại này dễ tiêu thụ vì mã đẹp.
- Chuối ngự trâu: quả to, vỏ quả khi chín có màu vàng nhạt, thịt quả màu vàng nhạt, không có hương thơm, loại này ít được người tiêu thụ ưa dùng.
- Chuối ngự mít: quả nhỏ, thon, khi chín vỏ quả mỏng và có màu vàng đậm, thịt quả vàng hơi hồng, hương thơm ngát. Đây là loại chuối quý trong 3 loại chuối ngự.
Chuối ngự cao trung bình 2,6 m, thân gầy, chu vi thân 51,33 cm với tổng số lá 31,3 lá. Lá màu xanh vàng, mọc đứng, dài hẹp, góc lá lệch (hai phiến không bằng nhau), cuống là khép kín. Buồng chuối ngắn, hình trụ, có từ 5 đến 8 nải, quả nhỏ và ngắn từ 8 đến 12 cm, quả tròn, múp đầu, vỏ mỏng màu vàng, sáng đẹp. Thịt quả chắc, vị thơm đặc biệt. Thời gian sinh trưởng 10 tháng. Hàm lượng dinh dưỡng trong quả chuối ngự như sau: Nước 75%, đường 17,1%, tinh bột 1,1%, protein 1,8%, axit 0,1%, lipit 0,12%, vitamin C 9 mmg/100g. Chuối ngự sinh trưởng bình thường ở nhiệt độ 15 đến 35oC, dưới 15oC và trên 35oC chuối sinh trưởng kém. Nhiệt độ thích hợp nhất là từ 26 đến 28oC. Cây ngừng sinh trưởng khi nhiệt độ xuống dưới 11oC. Nếu xuống thấp nữa cây sẽ chết. Chuối ngự rất cần nước cho các thời kỳ sinh trưởng, nhất là lúc phân hoá mầm, ra hoa, kết quả. Lượng nước lý tưởng là hàng tháng có mưa từ 120 đến 150 mm, cả năm khoảng 1500 - 2000 mm. Do đó cần chú ý giữ ẩm, chống hạn cho chuối trong mùa khô và chống úng trong mùa mưa lũ.
Chuối ngự thích hợp với đất phù sa ven sông suối, đất rừng mới khai phá nhiều mùn, thoát nước và giữ ẩm tốt, có nhiều đạm và ka li rất thích hợp. Độ pH từ 4,5 đến 8 tuy nhiên thích hợp nhất là từ 6 đến 7,5. Trồng chuối ngự ở những vùng đất này chất lượng quả không thua kém trồng ở Đại Hoàng. Hiện nay, nhu cầu chuối ngự trên thị trường rất lớn, nhất là thị trường Hà Nội, Nam Định. Một buồng chuối ngự chín có lúc lên đến 70.000 - 80.000 đ và thấp là 50.000đ. Việc mở rộng diện tích trồng chuối là một trong những biện pháp chuyển dịch cơ cấu kinh tế hữu hiệu hiện nay ở nông thôn Hà Nam.
2. Kỹ thuật trồng
a. Chuẩn bị cây con: Cây con để trồng có thể từ 2 nguồn: tách cây con trên cây mẹ khoẻ mạnh. Cây con cao từ 70-100 cm, lá ở giữahơi xoè, có các lá hình kiếm và 1-2 lá thật. Cây con được nhân giống bằng nuôi cây mô. Tiêu chuẩn cây con này là: cấy mô trong bầu đất, cao trung bình 30 cm, đường kính thân 1 đến 1,5 cm, có 5 - 7 lá thật, có bộ rễ phát triển tốt, không bị nhiễm các bệnh nấm và tuyến trùng.
b. Chuẩn bị đất trồng: cày sâu 30 - 40 cm, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ, đào hố sâu 30 đến 40 cm, rộng 50 - 60 cm. Bón lót mỗi hố 10 - 15 kg phân chuồng hoai mục, 0,2 kg supe lân + 0,1 kg suphat kali hoặc clorua kali trộn đều với phân và lớp đất mặt rồi lấp hố lại.
Khoảng cách giữa các hàng từ 2,5 đến 3 m, khoảng cách cây từ 1,5 đến 2,5 m. Mật độ trồng 2.000 đến 2.500 cây/ha, với phương thức trồng hàng đơn, hàng đôi.
c. Thời vụ: Tốt nhất là vụ thu vào tháng 8,9 và 10. Vụ xuân trồng vào tháng 2, 3. Trồng lúc này cây bén rễ nhanh, tỷ lệ sống cao, nhưng khi ra hoa dễ gặp rét dẫn đến năng suất thấp. Muốn trồng vụ xuân phải có cây con khoẻ, thâm canh cao, trồng sớm có thể thu hoạch trước mùa đông.
3. Chăm sóc: Khi trồng chú ý khi đặt cây con vào hố lấp đất vừa quá cổ gốc và nén chặt, không được lấp quá sâu. Khi trồng nên đặt tất cả mặt cắt về một phía để khi ra hoa buồng chuối ở về phía đối diện với mặt cắt của củ, tiện cho chăm sóc và thu hoạch.
Sau khi trồng tưới nước giữ ẩm cho cây, mỗi ngày tưới một lần cho đến khi bén rễ (khoảng 2 tuần đầu). Trồng được 1 tháng thì làm cỏ, sau đó cách 1 tháng đến 1,5 tháng lại làm cỏ 1 lần. Tốt nhất là trồng xen giữa hàng chuối các loại rau, đậu... để vừa che phủ đất, chống cỏ dại và tăng thu nhập.
Bón phân: Lượng phân cho 1 cây trong 1 năm là: 150 - 200 g đạm urê + 250 - 500 g supe lân + 400 - 540 g sunphat kali.
Số lượng phân trên chia làm 2 kỳ để bón. Kỳ đầu bón sau khi trồng, cây hồi xanh, với vườn chuối cũ thì bón sau mùa đông cho đến trước khi cây bắt đầu sinh trưởng lại. Kỳ sau bón cho cây ở giai đoạn sinh trưởng mạnh, cây chuẩn bị bước vào thời kỳ phân hoá mầm. Phân đạm bón nông hoặc pha nước loãng tưới cho cây. Lân và kali nên trộn lẫn với phân chuồng. Cũng có thể dùng bùn ao, bùn sông phơi khô bón cho chuối. Chuối ngự không ưa bón phân tươi. Phân đạm chỉ bón vào thời gian đầu, nếu bón vào lúc chuối đang ra hoa đậu quả dễ gây nứt vỏ và quả chuối không giữ được màu sắc, phẩm chất nguyên bản.
Tỉa mầm: Nếu đã trồng dày thì mỗi gốc chỉ để một cây con thay cây mẹ, nếu trồng thưa thì để 2 cây con trên một gốc, còn lại phải tỉa bớt đi để cây tập trung dinh dưỡng phát triển.
Khi chuối ra hoa, mỗi buồng chỉ nên để từ 8-10 nải, nên cắt hoa chuối vào buổi trưa, sau đó phun một lượt thuốc trừ nấm và dùng túi nilon bao buồng chuối lại để phòng trừ sâu bệnh, khi chín mã quả đẹp. Đối với chuối ngự cần bảo vệ các tua râu cho đến khi quả chín.
4. Phòng trừ sâu bệnh
a. Sâu hại chuối:
- Sâu vòi voi hay còn gọi là sâu đục thân chuối. Sâu trưởng thành và ấu trùng sâu phá hại mạnh vào ban đêm, đục vào thân cây tạo thành các nốt màu đen, làm cho cây không phát triển được nữa. Sâu vòi voi phát sinh mạnh vào mùa khô hạn.
Phòng trừ: Làm vệ sinh vườn, tìm bắt sâu trưởng thành bằng cách buổi tối đặt bẫy bằng khúc thân tại gốc chuối, sáng sớm ra rũ sâu tiêu diệt. Có thể sử dụng các loại thuốc hạt Furadan 3G hay Basudin 5H rải vùi sâu gần gốc chuối. Dùng Padan và Actara tưới vào gốc chuối và nách lá, nên tưới vào buổi chiều.
- Bọ nẹt: Bọ cắn phá lá, hại hoa và thân chuối.
Phòng trừ: Phun Sherpa, Trebon theo khuyến cáo trên bao bì.
- Bọ vẽ: Là loại côn trùng cánh cứng, nhỏ như hạt đỗ, màu đen hoặc nâu đen. Bọ gặm vỏ quả khi hoa vừa kết tạo thành vết sẹo vằn vèo trên vỏ quả, làm mất giá trị thương phẩm.
Phòng trừ: Phun Sherpa, Decamethirin 01- 0,15% Dipterex để diệt sâu, cũng có thể bắt bằng tay.
- Tuyến trùng ở rễ: hại rễ làm cây vàng úa và chết.
Phòng trừ: Xử lý cây con trước khi trồng hoặc xử lý đất trước khi trồng bằng cách dùng Furadan 3G hay Basudin 10H với liều lượng 30 kg/ha cứ 6 tháng xử lý một lần.
b. Bệnh hại chuối:
- Bệnh chuối rụt hay bệnh chùn đọt. Đây là bệnh do vi rut, véc tơ truyền bệnh là rệp Pentalonia nigrinervora. Khi bị bệnh này là cây ngày càng nhỏ, ngắn, cây không thể ra hoa được, nếu ra hoa đậu quả thì quả cũng dị dạng, quả nhỏ và không ăn được. Hiện nay không thể chữa khỏi bệnh này, chỉ nên đào bỏ mang ra khỏi vườn, xử lý đất trồng rồi trồng lại.
- Bệnh khảm lá: Bệnh do vi rút lan truyền qua đường tiếp xúc cơ học, côn trùng môi giới là rệp bông, qua chồi cây và qua tàn dư cây bệnh. Bệnh phát triển mạnh vào tháng 2 - 4 và tháng 9- 11. Khi bị bệnh lá cây biến dạng, dẫn đến thối thân.
Phòng trừ: chọn cây khoẻ mạnh, loại bỏ những cây nhiễm bệnh. Bón phân đầy đủ cân đối để cây phát triển.
- Bệnh đốm lá: Do nấm Cercosprora musae zinm gây ra, hại thân lá. Bệnh thường hại từ lá già sang lá non làm cho số lá xanh trên cây giảm dẫn đến giảm năng suất.
- Phòng trừ: Cắt lá khô đem đốt, đảm bảo vườn sạch sẽ. Phun Boocđo định kỳ nồng độ 2%, có thể dùng Benlate, Maneb hay Derosal theo khuyến cáo trên bao bì.
5. Thu hoạch: Căn cứ vào các tiêu chí sau để thu hoạch chuối ngự: độ trơn của quả, quả nây tròn đều, không còn cạnh là thu hoạch được, hoặc khi vỏ quả chuyển từ màu xanh sang màu xanh nhạt, thịt quả từ màu trắng sang trắng hồng. Cũng có thể căn cứ vào thời gian từ khi ra hoa đến lúc thu hoạch thường từ 45 ngày đến 60 ngày. Tuy nhiên việc thu hoạch non hay già căn cứ vào nhu cầu của thị trường và khoảng cách vận chuyển. Nếu thị trường ở xa nơi sản xuất độ già khoảng 65 - 75%, nếu tiêu thụ tại chỗ độ già 85 - 95%. Khi cắt buồng cần quan tâm tạo dáng, không để cuống buồng dài quá mà cần có độ cong như hình gọng ô. Hình dáng buồng chuối cũng là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng buồng chuối.
6. Rấm chuối: Chuối ngự thường rấm cả buồng. Muốn chuối chín có mã quả đẹp, cuống dai thì sau khi cắt buồng về nên để từ 1 đến 2 ngày mới đưa vào lò rấm, mục đích là để quả giảm bớt nước. Thời gian rấm chuối dài hay ngắn phụ thuộc vào độ già của quả và nhiệt độ trong lò rấm. Lò rấm thường để nhiệt độ từ 25 - 28oC và kín sau khi đưa chuối từ lò rấm ra cần để trong điều kiện nhiệt độ trên dưới 20oC từ 1 đến 2 ngày để chuối chín đều./.
Nguồn: Thông tin Khoa học và Công nghệ Hà Nam
