Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, việc cải thiện các giống cây trồng thích ứng với điều kiện thời tiết khắc nghiệt trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Đậu xanh, một trong những cây trồng có vai trò quan trọng trong việc tái cơ cấu ngành nông nghiệp Việt Nam, đang được quan tâm đặc biệt. Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ đã chọn tạo hai giống đậu xanh mới có khả năng kháng bệnh khảm vàng và cho năng suất cao, phù hợp với điều kiện trồng trọt ở khu vực phía Nam.
Hiện nay, diện tích trồng đậu xanh trên cả nước đạt hơn 40.000 ha, trong đó các tỉnh phía Nam chiếm hơn 75%. Đậu xanh là cây trồng lý tưởng cho những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, đặc biệt là các vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, nhờ khả năng chịu hạn tốt và thời gian sinh trưởng ngắn. Tuy nhiên, năng suất đậu xanh hiện tại vẫn ở mức thấp, trung bình chỉ từ 1,2 đến 1,8 tấn/ha, và các giống hiện có vẫn bị nhiễm bệnh khảm vàng, một trong những nguyên nhân làm giảm năng suất đáng kể.
Để giải quyết vấn đề này, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ đã triển khai đề tài "Nghiên cứu chọn tạo giống đậu xanh năng suất cao cho các tỉnh phía Nam". Nhiều giống đậu xanh địa phương và giống cải tiến đã được thu thập từ các khu vực sản xuất chính và các cơ sở nghiên cứu để làm vật liệu lai tạo. Hai giống đậu xanh NM94 và KPS2, có nguồn gốc từ Trung tâm Rau màu Châu Á và Thái Lan, đã được chọn làm cơ sở cho quá trình lai tạo. Giống KPS2 có năng suất cao nhưng mẫn cảm với bệnh khảm vàng, trong khi giống NM94 lại có khả năng kháng bệnh khảm vàng cao.
Nhờ phương pháp chọn lọc phả hệ, nhóm tác giả đã chọn được sáu giống đậu xanh triển vọng để tiến hành khảo nghiệm tại các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Các giống này đã được so sánh với các giống đối chứng đang được trồng phổ biến hiện nay như ĐX208 và V94-208. Kết quả cho thấy, hai giống đậu xanh triển vọng nhất là ĐXBĐ.07 và ĐXBĐ.08 có khả năng kháng bệnh khảm vàng tốt và cho năng suất từ 2 đến 2,4 tấn/ha, cao hơn từ 5,3% đến 29,6% so với các giống hiện đang trồng đại trà. Ngoài ra, thời gian sinh trưởng của hai giống này dưới 80 ngày, ra hoa tập trung, giúp việc cơ giới hóa khâu thu hoạch trở nên dễ dàng hơn.
Giống đậu xanh ĐXBĐ.07 và ĐXBĐ.08 không chỉ có năng suất cao mà còn rất thích hợp với điều kiện đất phù sa của vùng Duyên hải Nam Trung Bộ, đất bazan Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đặc biệt, giống ĐXBĐ.07 đã được công bố lưu hành và bảo hộ cho các tỉnh phía Nam, với khả năng đạt năng suất trên 2 tấn/ha và kháng bệnh khảm vàng hiệu quả.
Ngoài ra, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung Bộ đã hoàn thiện quy trình kỹ thuật canh tác cho các giống đậu xanh mới này, sẵn sàng áp dụng vào sản xuất thực tiễn nhằm nâng cao năng suất và chất lượng đậu xanh tại các khu vực phía Nam.
Việc chọn tạo thành công các giống đậu xanh kháng bệnh khảm vàng và cho năng suất cao như ĐXBĐ.07 và ĐXBĐ.08 là một bước tiến quan trọng trong nỗ lực cải thiện năng suất cây trồng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Với khả năng sinh trưởng ngắn, dễ trồng và khả năng kháng bệnh cao, hai giống đậu xanh này không chỉ giúp gia tăng sản lượng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc cơ giới hóa trong nông nghiệp. Điều này góp phần quan trọng vào tiến trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao hiệu quả kinh tế và cải thiện đời sống nông dân tại các khu vực phía Nam.
P.A.T (tổng hợp)
