Công nghệ 5G đã và đang định hình lại cách các ngành công nghiệp vận hành và phát triển. Với tốc độ kết nối vượt trội, độ trễ thấp, và khả năng hỗ trợ một lượng lớn thiết bị cùng lúc, 5G được coi là nền tảng then chốt thúc đẩy công nghiệp thông minh. Tại Việt Nam, sự triển khai thương mại hóa 5G trên toàn quốc không chỉ mở ra cơ hội bắt kịp các xu hướng công nghệ toàn cầu mà còn mang lại tiềm năng cách mạng hóa sản xuất, vận hành nhà máy thông minh, cảng biển, và hệ sinh thái IoT. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là những thách thức không nhỏ đòi hỏi sự nỗ lực phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp, và các nhà cung cấp dịch vụ.
Tiềm năng của 5G trong công nghiệp thông minh
Công nghệ 5G mang đến những lợi ích vượt trội, đặc biệt là trong các lĩnh vực sản xuất và vận hành thông minh. Việc ứng dụng mạng 5G kết hợp với AI, dữ liệu lớn (Big Data), và điện toán đám mây (Cloud Computing) tạo ra những giải pháp giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí, và tăng năng suất. Theo chia sẻ của ông Nguyễn Quốc Khánh, Phó ban Công nghệ VNPT, một nhà máy ô tô ở Tây Ban Nha đã giảm 10% chi phí hoạt động và tăng 30% khả năng phát hiện lỗi sản phẩm nhờ tích hợp 5G và các công nghệ thông minh.
Các nhà máy thông minh sử dụng 5G có thể kết nối các thiết bị và cảm biến trong thời gian thực, giúp tối ưu hóa dây chuyền sản xuất, cải thiện hiệu quả vận hành và chất lượng sản phẩm. Không chỉ dừng lại ở nhà máy, 5G còn được kỳ vọng sẽ nâng cấp cảng biển thông minh và hệ sinh thái IoT công nghiệp, tạo nên mạng lưới kết nối liền mạch từ sản xuất đến vận chuyển và tiêu thụ.
Thách thức trong ứng dụng 5G tại Việt Nam
Dù tiềm năng lớn, việc triển khai 5G trong công nghiệp thông minh tại Việt Nam đối mặt với nhiều thách thức:
Thiếu nhận thức và đầu tư: Theo khảo sát của Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA), 61% doanh nghiệp tại các khu công nghiệp ở TP.HCM hoàn toàn chưa tự động hóa, và chỉ 25% mới bước đầu thực hiện tự động hóa một phần. Đa số các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam vẫn hoạt động theo mô hình gia công, chưa sẵn sàng đầu tư vào nhà máy thông minh.
Chi phí đầu tư lớn: Để xây dựng một cảng biển hoặc nhà máy thông minh, chi phí ban đầu rất cao. Ví dụ, một cần cẩu thông minh có giá khoảng 1 triệu USD, trong khi xe tự lái trong cảng cần 200.000 USD. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp khó tiếp cận dù nhận thấy tiềm năng của công nghệ.
Hạ tầng và chính sách hỗ trợ hạn chế: Ở các nước như Hàn Quốc, chính phủ đã đầu tư 1,96 tỷ USD hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, trong khi Trung Quốc cung cấp các ưu đãi thuế và miễn phí tần số để thúc đẩy ứng dụng 5G. Ngược lại, tại Việt Nam, các doanh nghiệp vẫn phải tự lực trong phần lớn các dự án chuyển đổi số, khiến nhiều nhà mạng chưa thấy rõ đầu ra cho các khoản đầu tư vào hạ tầng 5G.
Giải pháp hợp tác và triển khai hiệu quả
Để tận dụng tối đa tiềm năng của 5G, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà mạng, doanh nghiệp, và cơ quan quản lý. Một số giải pháp quan trọng bao gồm:
Phát triển nền tảng chung: Theo ông Lê Bá Tân, Trưởng ban Kỹ thuật Viettel, cần xây dựng các nền tảng dùng chung cho cảng biển và nhà máy thông minh để giảm chi phí đầu tư. Điều này đòi hỏi sự chuẩn hóa quy trình và hợp tác giữa các doanh nghiệp và nhà mạng.
Hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn đầu: Các nhà mạng cần đưa ra các chính sách ưu đãi giá cước hoặc hỗ trợ chi phí triển khai hạ tầng 5G. Ví dụ, tại các khu công nghiệp, việc sử dụng 5G để thay thế cáp quang có thể tiết kiệm chi phí, nhưng cần có gói thuê bao hợp lý để không làm tăng giá thành sản xuất.
Đào tạo chuyên gia ngành dọc: Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay là thiếu hụt các chuyên gia về chuyển đổi số ngành dọc. MobiFone và các nhà mạng khác cần hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu để đào tạo nhân sự chuyên môn cao trong các lĩnh vực như cảng biển, sân bay, và sản xuất.
Các quốc gia tiên tiến đã triển khai nhiều chính sách hỗ trợ ứng dụng 5G vào công nghiệp thông minh. Hàn Quốc và Trung Quốc không chỉ đầu tư vào hạ tầng mà còn xây dựng các mô hình thí điểm để tạo động lực cho doanh nghiệp. Tại Đức, 5G được tích hợp vào các khu công nghiệp tự động hóa cao, giúp nước này duy trì vị thế dẫn đầu về công nghệ sản xuất. Việt Nam có thể học hỏi từ các quốc gia này để phát triển hệ sinh thái công nghiệp thông minh, đồng thời kết hợp với các đối tác quốc tế để tận dụng kinh nghiệm và nguồn lực.
Ứng dụng 5G vào công nghiệp thông minh mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả, cần có sự đầu tư mạnh mẽ từ chính phủ và doanh nghiệp, cùng với chính sách hỗ trợ rõ ràng để thúc đẩy chuyển đổi số trong các ngành công nghiệp. Công nghệ 5G không chỉ là chất xúc tác mà còn là nền tảng để Việt Nam tiến xa hơn trong kỷ nguyên công nghiệp 4.0, biến thách thức thành cơ hội để vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.
P.A.T (tổng hợp)
