Hội nghị Thượng đỉnh Hành động AI thông qua tuyên bố chung

 

60 quốc gia cùng Vatican, Liên Minh châu Âu (EU) và Ủy ban Liên minh châu Phi (AUC) đã thông qua tuyên bố chung về nhu cầu trí tuệ nhân tạo (AI) mở, bao trùm, minh bạch, đạo đức và bền vững tại Hội nghị thượng đỉnh Hành động AI, diễn ra tại Paris (Pháp) từ ngày 10 - 11 tháng 2 năm 2025.

Hội nghị Thượng đỉnh Hành động về AI, do Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đồng chủ trì, với sự tham gia của lãnh đạo nhiều quốc và lãnh thổ, và hơn 1.000 đại diện từ các tổ chức quốc tế, các giám đốc điều hành của các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Microsoft, OpenAI, và các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực AI. Sự kiện lần này đánh dấu bước chuyển từ các cuộc thảo luận về an toàn AI sang những hành động cụ thể, tập trung vào 5 chủ đề chính: AI vì lợi ích công cộng, việc làm, đầu tư, đạo đức và quy định. Với hàng loạt thông báo đầu tư vào AI được công bố, hội nghị năm nay đánh dấu một bước chuyển từ các cuộc thảo luận về an toàn sang các hành động cụ thể.

Phát biểu tại Hội nghị, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết rằng AI không chỉ là một cuộc cách mạng công nghiệp và công nghệ. Nó có tiềm năng mang lại một sự thay đổi mô hình sâu sắc trong xã hội của chúng ta, từ cách chúng ta tiếp cận tri thức, công việc, thông tin, văn hóa cho đến ngôn ngữ. Cuộc cách mạng công nghệ này không có biên giới. Vì thế, AI là một vấn đề khoa học, kinh tế, văn hóa, chính trị và công dân, đòi hỏi một cuộc đối thoại quốc tế sâu rộng giữa các chính phủ, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, chuyên gia sáng tạo và xã hội dân sự nhằm đảm bảo rằng khoa học, giải pháp và tiêu chuẩn hình thành AI phục vụ cho xã hội mà chúng ta muốn xây dựng cho tương lai sẽ được phát triển một cách hợp tác. Những vấn đề lớn mà Hội nghị đặt ra: Làm thế nào để chúng ta phát triển mạnh mẽ các công nghệ và ứng dụng AI trên toàn thế giới? Làm thế nào để đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau và bảo vệ tự do của chúng ta trong cuộc cách mạng AI? Làm thế nào để đảm bảo rằng việc sử dụng AI tôn trọng các giá trị nhân văn và công nghệ phục vụ lợi ích xã hội và công cộng? Các vấn đề đặt ra là vô cùng quan trọng: chúng ta phải tạo điều kiện để AI thực hiện lời hứa ban đầu về sự tiến bộ và trao quyền trong bối cảnh niềm tin chung, đồng thời kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn trong sự phát triển công nghệ, trong khi tận dụng mọi cơ hội.

Tại Hội nghị, 60 quốc gia, trong đó có Pháp, Đức, Italia, Canada, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, một số nước ASEAN (Singapore, Indonesia, Thái Lan và Campuchia), đã đạt được sự đồng thuận về các nguyên tắc liên quan đến AI. Tuyên bố nhấn mạnh các ưu tiên như đảm bảo AI mở, bao trùm, minh bạch, đạo đức và bền vững cho cả con người và hành tinh. Tuyên bố chung nhấn mạnh các vấn đề liên quan AI và năng lượng đã “lần đầu tiên” được giải quyết trong bối cảnh đa phương. Tuyên bố nêu bật nhu cầu nâng cao nhận thức về tác động của AI với thị trường lao động và thúc đẩy các công nghệ định hình tích cực tương lai của ngành công nghiệp. Các bên ký kết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường phối hợp trong quản lý AI và ngăn chặn tình trạng độc quyền thị trường để AI dễ tiếp cận hơn, nêu bật nhu cầu phải đạt tiến triển trong bảo đảm tính bảo mật và độ tin cậy của AI, nêu rõ AI “bền vững” với xã hội và thế giới phải là ưu tiên hàng đầu.

Tuy nhiên, đáng chú ý Mỹ và Anh đã không ký tuyên bố cuối cùng của Hội nghị, với lý do lợi ích quốc gia và lo ngại về quy định. Dù Mỹ không ký tuyên bố chung, nhưng phát biểu trước các nhà lãnh đạo thế giới và các giám đốc điều hành công nghệ, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance khẳng định, Washington vẫn quan tâm việc hợp tác quốc tế về AI, nhưng cảnh báo các khuôn khổ quản trị quốc tế “phải thúc đẩy đổi mới thay vì kìm hãm AI”. Ông JD Vance đã mạnh mẽ phản đối các quy định từ các quốc gia khác, đặc biệt là châu Âu và nhấn mạnh rằng các quy định có thể hạn chế phát triển AI, ngăn cản sự sáng tạo và cản trở các công ty khởi nghiệp, khiến cho các công ty lớn càng vững mạnh hơn. Phát ngôn viên của chính phủ Anh cho biết họ không đồng ý vì tuyên bố không đề cập đủ về quản trị toàn cầu của AI và tác động của công nghệ này đối với an ninh quốc gia. Việc Mỹ và Vương quốc Anh từ chối ký vào Tuyên bố về AI đã làm giảm hy vọng về một cách tiếp cận chung trong việc phát triển và quản lý công nghệ này.

Tuyên bố chung của 60 quốc gia cùng Vatican, Liên Minh châu Âu (EU) và Ủy ban Liên minh châu Phi (AUC) tại Hội nghị Thượng đỉnh Hành động AI

(1) Các đại biểu đến từ hơn 100 quốc gia, bao gồm các lãnh đạo chính phủ, tổ chức quốc tế, đại diện của xã hội dân sự, khu vực tư nhân và cộng đồng học thuật và nghiên cứu đã tập trung tại Paris vào ngày 10 và 11 tháng 2 năm 2025 để tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Hành động AI. Sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ AI cho thấy một sự thay đổi mô hình lớn, ảnh hưởng đến công dân và xã hội của chúng ta theo nhiều cách. Dựa trên Hiệp ước Paris vì Con Người và Hành Tinh, cùng với các nguyên tắc rằng các quốc gia phải sở hữu chiến lược chuyển đổi của mình, các nước tham gia đã xác định các ưu tiên và triển khai các hành động cụ thể để thúc đẩy lợi ích công cộng và thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số thông qua việc đẩy nhanh tiến độ đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs). Các hành động của các nước tham gia được xây dựng trên ba nguyên tắc chính: khoa học, giải pháp – tập trung vào các mô hình AI mở tuân thủ khuôn khổ các quốc gia – và tiêu chuẩn chính sách, phù hợp với các khuôn khổ quốc tế.

(2) Hội nghị Thượng đỉnh này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc củng cố sự đa dạng trong hệ sinh thái AI. Hội nghị đã đưa ra một phương pháp tiếp cận mở, đa bên và hòa nhập, giúp AI trở thành công cụ bảo vệ quyền con người, lấy con người làm trung tâm, có đạo đức, an toàn, bảo mật và đáng tin cậy, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết và tính cấp bách trong việc thu hẹp các bất bình đẳng và hỗ trợ các quốc gia đang phát triển xây dựng năng lực AI để họ có thể xây dựng các khả năng AI của riêng mình.

(3) Thừa nhận các sáng kiến đa phương hiện có về AI, bao gồm các Nghị quyết Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, Hiệp ước Kỹ thuật số Toàn cầu, Khuyến nghị của UNESCO về Đạo đức AI, Chiến lược AI Lục địa của Liên minh Châu Phi, và các công trình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), Hội đồng châu Âu và Liên minh châu Âu, Tiến trình AI Hiroshima và G20, các nước ký Tuyên bố chung khẳng định các ưu tiên chính sau:

- Thúc đẩy khả năng tiếp cận AI để giảm thiểu khoảng cách số;

- Đảm bảo AI mở, hòa nhập, minh bạch, có đạo đức, an toàn, bảo mật và đáng tin cậy, có xem xét các khuôn khổ quốc tế;

- Thúc đẩy đổi mới trong AI bằng cách tạo điều kiện phát triển và tránh sự tập trung thị trường, thúc đẩy phục hồi và phát triển công nghiệp;

- Khuyến khích việc triển khai AI có ảnh hưởng tích cực đến tương lai của việc làm và thị trường lao động, tạo cơ hội cho sự phát triển bền vững;

- Thúc đẩy AI bền vững cho con người và hành tinh;

- Củng cố hợp tác quốc tế để thúc đẩy sự phối hợp trong quản trị quốc tế.

Để thực hiện các ưu tiên này:

- Các thành viên sáng lập (Brazil, Chile, Phần Lan, Pháp, Đức, Ấn Độ, Kenya, Morocco, Nigeria, Slovenia) đã ra mắt một Nền tảng AI vì lợi ích công cộng và một vườn ươm khởi nghiệp AI, nhằm hỗ trợ, kết nối và giảm tình trạng phân mảnh giữa các sáng kiến công và tư hiện có liên quan đến AI vì lợi ích công cộng, cũng như giải quyết sự bất bình đẳng số. Sáng kiến AI vì lợi ích công cộng sẽ hỗ trợ và thúc đẩy các tài nguyên số công khai, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và phát triển năng lực trong các lĩnh vực như dữ liệu, phát triển mô hình AI, tính mở và minh bạch, kiểm toán, tài nguyên tính toán, nhân lực, tài chính và hợp tác. Mục tiêu là xây dựng một hệ sinh thái AI đáng tin cậy, phục vụ lợi ích chung của tất cả mọi người.

- Lần đầu tiên, tại một hội nghị thượng đỉnh với sự tham gia của nhiều bên liên quan, các nước tham gia đã thảo luận về các vấn đề liên quan đến AI và năng lượng. Cuộc thảo luận này đã giúp chia sẻ tri thức để thúc đẩy đầu tư vào hệ thống AI bền vững (bao gồm phần cứng, hạ tầng, mô hình), mở rộng đối thoại quốc tế về AI và môi trường, hoan nghênh sự ra đời của một cơ quan quan sát về tác động năng lượng của AI với sự hợp tác của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), đồng thời giới thiệu các sáng kiến AI thân thiện với môi trường.

- Các nước ký Tuyên bố chung nhận thấy cần phải nâng cao hiểu biết chung về tác động của AI đối với thị trường lao động. Do đó, sẽ thiết lập một mạng lưới các cơ quan quan sát để dự báo những ảnh hưởng của AI đến nơi làm việc, đào tạo và giáo dục. Đồng thời, AI sẽ được tận dụng để thúc đẩy năng suất lao động, phát triển kỹ năng, nâng cao chất lượng và điều kiện làm việc, cũng như hỗ trợ đối thoại xã hội.

(4) Các nước ký Tuyên bố chung nhận ra sự cần thiết phải có các cuộc đối thoại và hợp tác đa bên về quản trị AI; nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét AI trên phạm vi toàn cầu, tích hợp các vấn đề như an toàn, phát triển bền vững, đổi mới, tuân thủ luật pháp quốc tế (bao gồm luật nhân đạo và luật nhân quyền), bảo vệ quyền con người, bình đẳng giới, đa dạng ngôn ngữ, bảo vệ người tiêu dùng và quyền sở hữu trí tuệ; ghi nhận những nỗ lực và thảo luận đang diễn ra tại các diễn đàn quốc tế về quản trị AI. Như đã được nêu trong Hiệp ước Kỹ thuật số Toàn cầu được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua, các bên tham gia cũng tái khẳng định cam kết khởi xướng một Đối thoại Toàn cầu về quản trị AI và thiết lập Hội đồng Khoa học Quốc tế Độc lập về AI, nhằm thống nhất các nỗ lực quản trị hiện tại, đảm bảo tính bổ trợ và tránh sự trùng lặp.

(5) Việc tận dụng lợi ích của công nghệ AI để hỗ trợ nền kinh tế và xã hội phụ thuộc vào việc thúc đẩy niềm tin và an toàn. Các nước ký Tuyên bố chung ghi nhận vai trò quan trọng của Hội nghị Thượng đỉnh An toàn AI tại Bletchley Park và Hội nghị Thượng đỉnh Seoul, vốn đã đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy hợp tác quốc tế về an toàn AI; ghi nhận các cam kết tự nguyện đã được đưa ra tại các sự kiện này; sẽ tiếp tục giải quyết các rủi ro của AI và tiếp tục thúc đẩy tính minh bạch của AI.

(6) Các nước ký Tuyên bố chung mong chờ những cột mốc quan trọng tiếp theo của AI, bao gồm Hội nghị Thượng đỉnh Kigali, Diễn đàn Toàn cầu lần thứ 3 về Đạo đức AI do Thái Lan và UNESCO tổ chức, Hội nghị AI Thế giới 2025 và Hội nghị Thượng đỉnh AI vì Lợi ích Cộng đồng 2025. Những sự kiện này sẽ giúp chúng tôi theo dõi các cam kết đã đặt ra và tiếp tục thực hiện các hành động cụ thể nhằm hướng tới một hệ sinh thái AI bền vững và toàn diện.

P.A.T (NASATI), theo AFP, Reuters,  https://www.elysee.fr/