Trong những năm gần đây, xuất phát từ nhận thức tạo một sức mạnh tập thể để bảo tồn, xây dựng và phát triển thương hiệu trên thị trường, đã có nhiều làng nghề truyền thống, sản phẩm đặc sản của Hà Nam được đăng kí bảo hộ nhãn hiệu tập thể như: Bánh đa nem Làng Chều, Gốm Quyết Thành, rượu Vọc... Nhờ đó đó nõng cao trỏch nhiệm của người dân các làng nghề trong việc bảo vệ và nâng cao giá trị sản phẩm. Nhiều làng nghề sau khi thành lập được hiệp hội sản xuất đó mở rộng được số hộ, sản lượng tăng gấp 2-3 lần so với khi chưa xây dựng nhón hiệu tập thể cho sản phẩm. Là sản phẩm truyền thống của địa phương, sau hai năm triển khai thực hiện dự án: “Xây dựng, quản lý và phỏt triển nhón hiệu tập thể trống Đọi Tam cho sản phẩm trống của xó Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam". Với sự nỗ lực của các cấp các ngành, đặc biệt là Sở Khoa học và Công nghệ, đến nay trống Đọi Tam đó được cấp giấy chứng nhận nhón hiệu tập thể. Đây được coi là một cơ hội để người dân địa phương phát huy giá trị kinh tế của sản phẩm này.
Làng Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam có nghề làm trống từ rất lâu đời. Theo các tài liệu lịch sử, năm 987, được tin vua Lê Đại Hành sửa soạn về làng cày ruộng tịch điền khuyến nông, hai anh em cụ Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản đã tự tay làm một cái trống to để đón vua. Tiếng trống vang như sấm rền nên về sau hai ông được dân làng tôn là Trạng Sấm. Nghề làm trống của Đọi Tam nổi tiếng khắp nơi, thợ của làng có mặt ở mọi miền đất nước nhưng hàng năm cứ đến ngày hội làng và ngày giỗ tổ nghề họ lại trở về quê để dự hội. Đọi Tam - làng nghề trống ngàn tuổi giữa vùng đồng bằng sông Hồng, nằm ở phía Tây Bắc chân núi Đọi thuộc xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tuy không cao nhưng từ xưa đã nhiều người biết đến. Trước khi Thái hậu ỷ Lan và vua Lý Nhân Tông về đây xây dựng chùa Long Đọi Sơn (1118), làng trống Đọi Tam dưới chân núi đã có trên hai trăm năm. Dù có ba làng Đọi trong xã Đọi Sơn nhưng Đọi Nhất, Đọi Nhị không có nghề làm trống mà duy chỉ có làng Đọi Tam.
Nghề làm trống Đọi Tam là nghề cha truyền con nối. Theo quy định, kỹ thuật làm trống chỉ được truyền cho con trai, không truyền cho con gái, con rể hay người ngoài do sợ thất truyền. Trước kia, con trai làng Đọi Tam khoảng 12, 13 tuổi đã được dạy làm các loại trống nhỏ... Đến 16, 17 tuổi đã có thể theo cha anh đi làm trống đại. Trống sấm chỉ dành cho cánh đàn ông khoẻ mạnh, có kinh nghiệm và kĩ thuật điêu luyện. Thợ làng ĐọiTam làm đủ các loại trống: trống dùng trong đình chùa, trống chèo, trống trường, trống trung thu...
Năm 2004, làng Đọi Tam đã được Uỷ ban Nhân dân tỉnh Hà Nam cấp bằng công nhận làng nghề truyền thống tiểu thủ công nghiệp. Từ 2004 đến nay, làng nghề đã có 4 nghệ nhân và 8 thợ giỏi được vinh danh. Tháng 11-2007, làng trống Đọi Tam được Hiệp hội Làng nghề Việt Nam trao Bằng khen “Làng nghề tiêu biểu Việt Nam". Đây là sự cố gắng nỗ lực của chính quyền cơ sở và người dân làng nghề.
Từ sau khi Nhà nước có chính sách cấm đốt pháo, làng trống Đọi Tam phát triển mạnh hẳn lên, với quy mô sản xuất lớn mang tính chất chuyên môn hóa. Làng nghề truyền thống hiện nay có 13 nhà xưởng. Trong đó sản xuất da xuất khẩu là 3 nhà xưởng, còn chủ yếu là sản xuất tang, da trống dùng trong nước. Làng nghề có dân số 2.100 nhân khẩu, có số lao động trong độ tuổi là 1.695 lao động. Số lao động tham gia tiểu thủ công nghiệp của làng nghề 750 lao động, chiếm 44,2% tổng số lao động trong độ tuổi. Số lao động làm nghề trống khoảng 550 lao động, chiếm 32,4%. Lao động làm nghề cắt chữ, thùng rượu khoảng 200 lao động.
Số hộ tham gia sản xuất tiểu thủ công nghiệp 415/656 hộ, chiếm 63% số hộ trong làng. Tuy nhiên, tại địa phương chưa có công ty, doanh nghiệp hay hiệp hội nào đứng ra chịu trách nhiệm sản xuất thu gom, và phân phối sản phẩm, với quy mô lớn. Chỉ có hộ sản xuất cá thể và hộ nhà xưởng nhỏ lẻ.
Chính vì vậy, để giữ gìn, phát triển nghề làm trống, cũng như nhằm mục đích quảng bá, nâng cao giá trị kinh tế và tạo chỗ đứng trên thị trường của sản phẩm này, đồng thời tránh tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến uy tín, tiếng vang của trống Đọi Tam bao đời nay, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và nguồn thu nhập ổn định của người lao động tại địa phương thì việc bảo hộ nhãn hiệu tập thể trống Đọi Tam là rất cấp thiết. Do vậy, Trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, Kiểm định, kiểm nghiệm (Sở Khoa học và Công nghệ) đã triển khai và thực hiện dự án: “Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể “Trống Đọi Tam" dùng cho sản phẩm trống của làng Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam".
Sau 2 năm triển khai dự án, đến nay, tổ chức tập thể - Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh trống Đọi Tam đã được thành lập. Đây là tổ chức xã hội nghề nghiệp của những đơn vị, tổ chức, cá nhân sản xuất và kinh doanh mặt hàng trống thuộc các thành phần kinh tế tình nguyện thành lập trên tinh thần đoàn kết, hợp tác, hỗ trợ nhau trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh trống Đọi Tam mang nhãn hiệu tập thể "trống Đọi Tam". Hiệp hội có gần 70 hội viên là các hộ, cơ sở sản xuất của xã Đọi Sơn, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh sản phẩm trống. Tuy điều kiện kinh tế, quy mô sản xuất khác nhau song các hội viên đều thể hiện sự đoàn kết, hỗ trợ nhau, cùng quyết tâm xây dựng và đưa thương hiệu "trống Đọi Tam" đến với các thị trường trong nước và trên thế giới. Trong quá trình triển khai thực hiện, dự án đã tiến hành xây dựng hệ thống công cụ, phương tiện để quản lý nhãn hiệu tập thể như việc xây dựng các quy trình, quy chế quản lý nhãn hiệu tập thể; quy chế cấp và thu hồi quyền sử dụng nhãn hiệu tập thể; quy chế kiểm định sản phẩm đạt tiêu chuẩn mang nhãn hiệu tập thể; quy trình kỹ thuật sản xuất trống cho hội viên. Dự án cũng đã tiến hành xây dựng các điều kiện phương tiện quảng bá nhãn hiệu tập thể bao gồm: thiết kế hệ thống dấu hiệu nhận diện, nhãn mác cho sản phẩm, thiết kế và vận hành thử nghiệm website giới thiệu sản phẩm. Xây dựng phương án thiết lập khai thác mở rộng các kênh tiêu thụ sản phẩm... Đồng thời Hiệp hội cũng đã nộp đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể "trống Đọi Tam" cho sản phẩm trống của xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam tại Cục Sở hữu trí tuệ.
Với những hoạt động hỗ trợ tích cực, hiệu quả từ phía Sở KH-CN Hà Nam, ngày 16/7/2014, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đã ra quyết định số 41068/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể số 228136 cho nhãn hiệu tập thể “trống Đọi Tam". Sản phẩm trống Đọi Tam được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đã giúp việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên thị trường được thuận lợi, quyền lợi của người sản xuất và người tiêu dùng được pháp luật bảo vệ. Cùng với đó, thương hiệu, uy tín của sản phẩm cũng được khẳng định, góp phần tăng khả năng cạnh tranh, lưu thông sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước.
Hy vọng, sau nhiều cố gắng nỗ lực phát triển sản phẩm và đạt được chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm trống của quê hương mình, người dân địa phương của xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên cùng với các đơn vị có trách nhiệm, cần ý thức rõ nhãn hiệu tập thể là văn bằng bảo hộ có ý nghĩa hết sức quan trọng, sẽ làm tăng giá trị kinh tế, phát triển thương hiệu sản phẩm. Để có được Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm trống Đọi Tam là điều không hề dễ dàng, nhưng giữ được giá trị của văn bằng, duy trì và phát triển nhãn hiệu tập thể trống Đọi Tam lại càng khó và sẽ tốn nhiều công sức hơn, rất cần có sự chung sức của cả cộng đồng./.
