Cá kho Nhân Hậu (cá kho làng Vũ Đại)
1. Lịch sử hình thành
Sự tích ra đời của món cá kho Nhân Hậu (cá kho làng Vũ Đại hay Đại Hoàng) gắn liền với sự nghèo khó. Thuở bấy giờ, Đại Hoàng là một làng nghèo thuộc vùng chiêm trũng Hà Nam. Vì người dân nghèo khó nên ngày Tết chẳng thể chuẩn bị mâm cao cỗ đầy như các khu vực khác. Khi đó, vì vùng đất chiêm trũng chỉ có cá là sẵn. Vậy nên, người dân làng Đại Hoàng mới nghĩ ra cách làm cá kho để dâng lên mâm cúng tổ tiên.
Giờ đây hầu như người dân cả nước ai ai cũng nghe tiếng món cá kho Vũ Đại nổi tiếng ở Hà Nam, rất nhiều người thưởng thức, ai ai cũng khen ngon. Món cá kho cổ truyền này đã nổi tiếng khắp nơi trên toàn quốc và còn xuất khẩu ra nước ngoài.
Cá kho Nhân Hậu (cá kho làng Vũ Đại, huyện Lý Nhân)- Sản phẩm mang đậm hương vị đồng quê, với những bí quyết kho cá gia truyền.
2. Nét đặc trưng của sản phẩm
Món cá kho được làm vô cùng kỳ công. Mỗi nhà sẽ lựa chọn những con cá to nhất để đem kho. Cá được chọn là những con cá trắm đen nhiều thịt, ít xương. Và khi kho chỉ lấy phần thân và đuôi. Phần gia vị ướp cá cũng phải chuẩn bị đầy đủ gồm hành khô, riềng, gừng, nước tương, muối, ớt. Nồi để kho cá phải là niêu đất và củi phải là gỗ nhãn để tạo được độ thơm. Sau khi thực hiện đầy đủ công đoạn chế biến, ướp, cá được đem kho trong vòng từ 12 – 14 tiếng với ngọn lửa gỗ nhãn vừa đủ không nhỏ, không to. Sau một thời gian những người nơi khác đến chơi và thưởng thức, thấy món cá kho mang hương vị thơm ngon đặc biệt nên đã truyền tai nhau, vì vậy món ăn này ngày càng được nhiều người biết đến.
Món cá này thành phẩm có màu vàng nâu đẹp mắt, thịt cá mềm và đậm đà tạo nên một hương vị quyến rũ khó cưỡng. Giữa những khó khăn của cuộc sống thường nhật, nồi cá kho mang đến sự no đủ cho người dân làng. Chỉ cần một nồi cá kho một niêu cơm trắng là có một bữa cơm ngon. Vậy nên vào mỗi dịp lễ Tết, dân làng lại cùng nhau kho cá cho nhà cũng như để tặng bạn bè, người thân. Niêu cá tặng nhau tình nghĩa đong đầy hơn cả mọi món ăn cao sang, mỹ miều.
3. Hoạt động sản xuất, kinh doanh
Xã Hòa Hậu hiện có gần 200 hộ làm nghề kho cá, các hộ kho cá số lượng lớn đều đã tham gia Hiệp hội sản xuất và kinh doanh cá kho Nhân Hậu. Mỗi vụ Tết, các cơ sở thuộc Hiệp hội cung cấp ra thị trường khoảng 30.000 niêu cá kho các loại.
Nhiều năm qua, các doanh nghiệp và hộ dân làm cá kho đã đã áp dụng công nghệ đóng gói sản phẩm bằng phương pháp hút chân không nên cá để được lâu hơn mà vẫn giữ nguyên được hương vị, độ tươi ngon. Hiện ở Nhân Hậu có 7 doanh nghiệp sản xuất cá kho với quy mô lớn và hàng trăm hộ gia đình làm nghề kho cá, dịp Tết Nguyên đán hàng chục nghìn niêu cá được cung cấp ra thị trường trong nước và nước ngoài. Một niêu cá kho có mức giá dao động từ 500-1,5 triệu đồng/niêu.
4. Các dấu mốc quan trọng của làng nghề
Ngày 23 tháng 10 năm 2013, Ủy ban nhân dân huyện Lý Nhân ban hành Quyết định số 6100/QĐ-UBND về việc cho phép thành lập Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh cá kho Nhân Hậu. Năm 2015, sản phẩm cá kho Nhân Hậu được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể./.
